Geestelijke gezondheid : een mysterieus fenomeen met vele gezichten
Geestelijke gezondheid is een enorm omvangrijk en complex fenomeen. Onze geestelijke gezondheid is van cruciaal belang voor ons algemeen welzijn maar wordt desondanks vaak slecht begrepen. Psychische problemen, van angst over depressie tot ernstigere aandoeningen zoals schizofrenie, botsen op kortzichtige vooroordelen en stigmatisering. Wie eraan lijdt, geraakt nog meer in isolement door laatdunkendheid en marginalisering. Tegenover deze realiteit is een empathische ondersteuning door de eigen omgeving een essentiële pijler. Een ondersteunende omgeving kan het verschil maken voor het traject van patiënten, zodat ze hun balans en hun waardigheid kunnen terugvinden.
Seizoensgebondenheid van mentale problemen
Mentale stoornissen zoals depressie zijn vaak onderhevig aan seizoensgebonden contexten. Gezondheidsprofessionals stellen bijvoorbeeld vast dat het aantal gevallen toeneemt in de winterperiode, als de hoeveelheid natuurlijk licht beperkt is. Hierdoor daalt de opname van vitamine D, een voedingsstof die essentieel is voor de werking van het brein. Studies tonen aan dat zelfdodingscijfers halveren bij mensen die vitamine D-supplementen innemen. Ze benadrukken het belang van deze vitamine om stemmingsstoornissen te voorkomen. Ook jongeren lijden onder deze schommelingen. De Covid 19-pandemie heeft de crisis in de geestelijke gezondheid nog verergerd door versterking van het maatschappelijk isolement en verstoring van het dagelijkse leven (zoals schoolcontacten). Voeg hierbij de zorgwekkende toename van het druggebruik dat de depressieve symptomen en angststoornissen bij deze kwetsbare populatie nog versterkt.
De omgeving speelt een sleutelrol
De entourage speelt een fundamentele rol in de hulp aan mensen met mentale stoornissen. Soms voelt die achterban zich hulpeloos tegenover het psychisch lijden van hun naaste, denkend dat zij de oplossingen moeten vinden, hulp moeten bieden met advies. Nochtans zijn beschikbaarheid, welwillendheid en een luisterend oor vaak veel kostbaarder dan pogingen om zelf de problemen aan te pakken. De ander een veilige plek bieden waar hij of zij emoties kwijt kan, zonder angst voor een oordeel, is steun van onschatbare waarde. Alleen al door te luisteren dedramatiseer je de situatie en ‘bevrijd’ je de persoon enigszins van de last van sociale stigmatisering rond zijn mentale problemen. Naast die luisterbereidheid kan de achterban aansporen tot eenvoudige basisreflexen die cruciaal zijn voor de geestelijke gezondheid. Psychisch welzijn steunt immers op vele factoren uit het dagelijkse leven. Basiselementen zoals regelmatige lichaamsbeweging en evenwichtige voeding spelen een belangrijke rol in de goede werking van het brein. Een andere pijler (die vaak verwaarloosd wordt) is slaap: te weinig slaap of slechte slaapkwaliteit kunnen angsten en depressieve stoornissen verergeren. Voeg daarbij de sociale interactie en de extra kansen tot delen en uitwisselen. Al die elementen die onbeduidend kunnen lijken, vormen samen een ketting van ondersteuning die essentieel is om een goede geestelijke gezondheid te handhaven. Isolement is daarentegen de vijand bij uitstek voor het psychisch welzijn. Als iemand wegens zijn problemen helemaal op zichzelf terugplooit, afstand houdt van vrienden en familie, sociale relaties afbreekt, geraakt hij of zij in een vicieuze cirkel van eenzaamheid en lijden. Isolement behoort tot de doorslaggevende factoren van de psychische decompensatie waarbij symptomen (soms drastisch) verergeren.
Een holistische benadering
In het H.U.B (academisch ziekenhuis Brussel) steunt de behandeling van patiënten op een holistisch model dat het individu in zijn globaliteit benadert, waarbij niet alleen de medische symptomen geëvalueerd worden maar ook het geheel van factoren die gezondheid en welzijn beïnvloeden. Dit systemisch model impliceert een multidisciplinair overleg waarin diverse specialisten samenwerken om een diagnose te stellen en een individueel gepersonaliseerd behandelingsplan uit te werken. Ergotherapeuten, diëtisten, slaapartsen, psychologen en andere gezondheidsprofessionals werken samen aan de analyse van de leefgewoonten en praktijken van de patiënt. Het doel is deze gegevens te objectiveren om interventies voor te stellen die rekening houden met de individuele specificiteit: het kan hierbij gaan om voeding, lichaamsbeweging, slaap, psychologische aspecten, ... Deze benadering leidt niet alleen naar een globale begeleiding op maat, maar garandeert ook een meer doeltreffende behandeling die inspeelt op de unieke behoeften van elke patiënt.