Radiotheranostiek: innovatie in de strijd tegen kanker

Hoe onderscheidt deze oplossing ons van andere oncologische instellingen?

Radiotheranostiek is een van de ingrijpendste recente doorbraken in de oncologie. Prof. Patrick Flamen, diensthoofd Nucleaire Geneeskunde in het Jules Bordet Instituut, en daarnaast directeur van het Center of Excellence voor Radiotheranostiek. legt uit: “Individueel gerichte oncologie is voortdurend in beweging. In de nucleaire geneeskunde kennen we sinds enkele jaren een specialisatie die faam geniet door haar technieken inzake moleculaire beeldvorming (PET/CT en SPECT/CT). Radiotheranostiek, de fusie van (moleculaire) diagnostiek en (radionucleïde) therapie introduceert een nieuwe generatie van therapeutische technieken. In België kan dit soort innovatieve behandeling slechts op enkele locaties aangeboden worden.” 

Wat is radiotheranostiek?

De radiotheranostiek maakt gebruik van moleculen (radiofarmaceutica) die intraveneus geïnjecteerd worden en dan specifiek op zoek gaan naar de tumors, daar accumuleren om er een kankerbestrijdende radiotherapie af te leveren. De cellen of organen die niet tot het doel behoren, ontvangen slechts een minieme stralingsdosis. Er is dus zeer weinig ‘collateral damage’ door bestraling van de gezonde weefsels.

Zodra de injectie gegeven is, gaan de patiënten in afzondering op een kamer om hun omgeving te beschermen tegen de straling die ze nog uitzenden. Het gaat vaak om een behandeling van 4 tot 6 injecties, met daartussen telkens een periode van 6 tot 8 weken.

Bij radiotheranostiek kan de diagnose gecombineerd worden met de behandeling: voor de therapeutische toediening wordt eenzelfde molecule geïnjecteerd, gemerkt met een radioactieve isotoop voor diagnostische doeleinden. Zo kan de behandeling beperkt blijven tot de patiënten die het therapeutische doelwit op alle tumorlocaties duidelijk weergeven. De gebruikte diagnostische isotoop is gallium-68 of fluor-18, een positron-emitter waarmee een PET-CT beeldvorming van het hele lichaam mogelijk is. Voor de eigenlijke behandeling gebruiken we lutetium-177. Het Jules Bordet Instituut is nog volop bezig met ontwikkelingen op emitters van alfadeeltjes (bijv. lood-212) die een nog meer uitgesproken effectiviteit tegen tumors beloven.

Voor bepaalde resistente patiënten

Deze behandeling bewijst haar nut bij patiënten met prostaatkanker of met een niet-resecteerbare, uitgezaaide neuro-endocriene tumor die resistent zijn tegen chemotherapie en hormoontherapie.

De behandeling verhoogt de algemene overlevingskans en de levenskwaliteit van de patiënt. Dit werd aangetoond in gerandomiseerde studies fase III waaraan het Jules Bordet Instituut heeft deelgenomen.

Een nieuwe ontwikkeling met impact

Sinds de publicatie van deze resultaten beleeft de wereld van de nucleaire geneeskunde een omwenteling (a perfect storm) en verkeert hij in transformatie. “Dankzij deze nieuwe techniek, niet alleen voor onze patiënten, zijn de artsen verplicht om zich te heroriënteren. De diensten van de nucleaire geneeskunde moeten echter kunnen profiteren van belangrijke investeringen om deze radioactieve behandelingen te kunnen uitvoeren in beveiligde en beschermde omstandigheden. De bouw van het nieuwe Jules Bordet Instituut was een uitgelezen kans om alle nuttige en nodige infrastructuren en technologieën te implementeren in het ziekenhuis zelf. Dit was allemaal mogelijk dankzij de giften van de Association Jules Bordet.”

Er vonden ook andere investeringen plaats, zoals de installatie van een specifieke radiofarmacie (GMP-kwaliteit) en van 5 aangepaste kamers om deze patiënten in isolement te kunnen herbergen (vaak minder dan 24 uur).

Al dit werk vindt plaats vanuit een multidisciplinair team en vraagt nauwe samenwerking tussen artsen uit diverse specialismen: radio- of bestralingsfysici, radiofarmaceuten en technologen in de nucleaire geneeskunde.

Het onderzoek stopt niet

Het onderzoekswerk vervolgt zijn weg, zeker in dit specifieke domein. Het gaat om academisch onderzoek of in samenwerking met de farmaceutische sector. “In sommige gevallen wordt vooral gemikt op moeilijk te controleren tumors (‘unmet medical needs’): sommige vormen van borstkanker, prostaatkanker en hersenkanker (glioblastoom).” Het Jules Bordet Instituut is ook actief in preklinisch en translationeel onderzoek. Het preklinisch onderzoek betreft een samenwerking tussen de laboratoria in Gosselies (CMMI) en op onze campus in Anderlecht (labo ATHENO: advancing theranostics in nuclear oncology).

Vanaf september 2024 lopen 7 studies fase I met betrekking tot nieuwe therapeutische (radiofarmaceutische) moleculen. “Het team is er klaar voor: wij zijn altijd enthousiast om mee te werken aan onderzoek in de strijd tegen kanker!” 

Het lijdt geen enkele twijfel dat opnieuw patiënten gered zullen worden dankzij dit onderzoek en deze ultramoderne installaties.