Zomerse hittegolven
Als de zomer écht begint, met hittegolven, is het essentieel om de mogelijke impact op de gezondheid goed te begrijpen. Dat geldt vooral voor de meest kwetsbaren onder ons, de allerjongsten en alleroudsten, maar ook voor patiënten met nier- of leveraandoeningen.
Klimaatverandering, luchtkwaliteit en ziekten die worden overgedragen door ‘vectoren’ zoals muggen en teken, kunnen allemaal ons welzijn aantasten. In die context geven we alvast enkele praktische adviezen en tips om het hoofd te bieden aan deze oprukkende milieu-uitdagingen, ook al blijft het Belgische weer nog even kwakkelen.
Extreme hitte en het uitdrogingsrisico
Hittegolven kunnen ernstige gezondheidsproblemen uitlokken, vooral bij de jongste kinderen, zwangere vrouwen, bejaarden en patiënten met chronische ziektes zoals nierfalen of diabetes. Ook medicatie (laxeermiddelen, diuretica), diarree of braken zijn risicofactoren voor dehydratatie (uitdroging). Toch kunnen enkele eenvoudige reflexen, zowel individuele routine als solidair gedrag tegenover andere generaties, bijdragen tot beperking van de risico’s op complicaties. Het is uiteraard van essentieel belang om in je omgeving oog te hebben voor alle mensen die mogelijk kwetsbaar zijn, hetzij wegens hun leeftijd of hun gezondheidsproblematiek, maar ook wegens onvoldoende mobiliteit om genoeg te kunnen drinken.
De klimaatverandering verergert de frequentie en intensiteit van de hittegolven. Dit leidt tot langere periodes met hoge temperaturen en meer risico op gezondheidsproblemen die direct te maken hebben met hitte. Tijdens een hittegolf is het essentieel om regelmatig water te drinken (ongeveer 1,5 liter/dag), alcohol te mijden (omdat alcohol dehydrateert), als je het erg warm krijgt afkoeling te zoeken met eenvoudige middelen (vochtige doeken, minder kleren), voldoende te eten (met het oog op minerale zouten) via lichte maaltijden, koude schotels en veel waterrijke vruchten en groenten (komkommer, watermeloen, tomaat enz.) voor zover hiervoor geen medische contra-indicaties gelden (bijv. ernstige nierziekte), en fysieke inspanningen te beperken. Denk er ook aan je woning zo goed mogelijk te beschermen tegen de zon (idealiter rond 25°C), zoveel mogelijk binnen te blijven tijdens de warmste uren, blootstelling aan de zon (die sowieso schadelijk is voor de huid) te mijden, plaatsen op te zoeken waar het frisser is, zoals winkelcentra, en regelmatig je familie en vrienden op de hoogte te houden. Raadpleeg ook je huisarts als je je na een hittegolf minder goed voelt. (Voorkomen is beter dan genezen.)
Hoe weet je of uitdroging toeslaat?
Dehydratatie (uitdroging) volgt op een tekort aan water en minerale zouten. Ons lichaam bestaat voor 60% uit water, maar je kan geen reserve opslaan: water wordt voortdurend afgescheiden via urine, ademhaling en transpiratie. Water is dan ook een zeer belangrijk element voor onze gezondheid. Het eerste symptoom bij uitdroging is dorst, in combinatie met droge lippen, verminderde hoeveelheid urine, vermoeidheid en zelfs duizeligheid of krachtverlies, afhankelijk van de ernst. Let op: naarmate je ouder wordt, kan het dorstgevoel afzwakken. Het is dan zeer belangrijk om jezelf te dwingen toch te drinken: ongeveer 1,5 liter is nodig om het natuurlijke vochtverlies te compenseren. In ernstige gevallen kunnen desoriëntering, verwardheid en gedragsstoornissen optreden. De huid wordt droog, de urine kleurt donker (of blijft zelfs volledig uit in de ernstigste gevallen). In dergelijke gevallen is medische hulp essentieel: ernstige uitdroging is een medisch noodgeval! Bij baby’s, en vooral bij baby’s die nog geen 6 maanden oud zijn, kan uitdroging zéér snel optreden. De baby is dan opvallend lusteloos en klagerig, ademt snel enz. Als de fontanel nog niet dichtgegroeid is, zie je een kuiltje. Deze symptomen moeten jonge ouders alarmeren en aansporen om snel medische hulp te zoeken.
Bij hittegolven gaat het niet alleen om het uitdrogingsrisico!
Tijdens periodes van intense hitte zijn ook fijnstof en hoge ozongehaltes bijzonder problematisch. Je weet allicht dat luchtvervuiling allerlei allergieën en ademhalingsziekten kan verergeren. Het is nog niet wetenschappelijk sluitend bewezen dat luchtreinigers de allergenen en vervuilende stoffen in huis beperken. Sommige toestellen lijken nochtans zeer doeltreffend te zijn voor de zuivering van de lucht in huis en om voor afkoeling te zorgen (voor zover de vensters dicht blijven). Bij hogere temperaturen blijken ook de muggen en de teken het goed te doen! Dit verhoogt het risico op ziekten die zij overdragen, zoals knokkelkoorts, chikungunya en de ziekte van Lyme. Deze ziekten kunnen ernstige gevolgen hebben, en dan ook weer vooral bij kwetsbare mensen. Het is dus essentieel om insectenbeten te voorkomen door insectwerende producten te gebruiken, lange kleren te dragen en te slapen onder een klamboe. Heb je in het risicoseizoen (maart tot oktober, met piek in juni) een wandeling gemaakt in de volle natuur, in een risicogebied, controleer dan regelmatig op de aanwezigheid van teken op de huid. Deze kunnen immers de ziekte van Lyme (borreliose) overbrengen bij langdurig contact met de huid (meestal meer dan 24 uur). Nogmaals: treuzel niet met raadpleging als het nodig lijkt!